Greta heeft gelijk

 

 

Afgelopen donderdag hielden de scholieren weer een klimaatmars. Ze hadden vrijwilligers van boven de 25 gevraagd om te helpen de orde te bewaren. Ik gaf me op, dus ik liep met duizenden kinderen van Dam naar Museumplein. Elders ter wereld demonstreerden honderdduizenden scholieren voor het klimaat, en dat terwijl een half jaar geleden ‘klimaatstaking’ een onbekend woord was. Maar toen kwam Greta.

Greta Thunberg was 15 jaar toen ze voor het parlementsgebouw in Stockholm ging zitten met een bord ‘Schoolstaking voor het klimaat’. Binnen een paar maanden deden scholieren wereldwijd mee en was zij beroemd. Ze hield toespraken voor de klimaattop van de VN, de Europese Commissie en het World Economic Forum in Davos. Dit onschuldig ogende meisje van 1,50 m met vlechtjes zei daar tegen een zaal met ceo’s en miljardairs: "Some people, some companies, some decision-makers ... have been sacrificing priceless values to continue making unimaginable amounts of money. And I think many of you ... belong to that group of people.” Harde woorden, maar Greta is niet van het pleasen, ze ziet alleen de klimaatcrisis.

 

Minder rijden, vliegen, spullen kopen

Ze weet ook treffend de essentie te formuleren. Bijvoorbeeld van de plannen om CO₂ op te slaan onder de grond. Beleidsmakers hopen zo van het klimaatprobleem af te komen zonder impopulaire maatregelen zoals minder rijden, vliegen, spullen kopen en vlees eten. De Europese Akademies van Wetenschappen zetten uiteen hoe problematisch die CO₂- opslag is, maar dat rapport bestaat uit 33 bladzijden vol moeilijke woorden. Greta vatte het voor de Europese Commissie samen in elf seconden: "They [plan to apply CO2storage] on a huge planetary scale that is yet to be invented, and that many scientists fear will never be ready in time and will anyway be impossible to deliver at the scale assumed."  Precies wat de experts zeggen maar dan korter.

 

Lees een portret van „een klimaatactivist met Asperger”: Hoe de Zweedse Greta Thunberg (16) uit kon groeien tot icoon klimaatprotest

 

De onbarmhartige waarheden uit de mond van dit kind hebben haar gemaakt tot de profetes van het klimaat. Toen Theresa May klaagde dat scholieren met dat gestaak schoollessen verspilden, antwoordde Thunberg: „Dat zou goed kunnen. Maar de politieke leiders hebben 30 jaar verspild.”

Is het waar dat we in 30 jaar niets hebben bereikt? Officieel is in Nederland de uitstoot van broeikasgas sinds 1990 afgenomen met 13 procent. Dat komt niet door minder CO₂ maar door minder van de andere twee broeikasgassen, methaan en lachgas. De uitstoot van methaan uit vuilnishopen en van lachgas uit de industrie is grotendeels gestopt. Dat kun je echter maar één keer doen, voor verdere verbetering moet de CO₂-uitstoot omlaag. Die is echter officieel hetzelfde als 30 jaar geleden. In werkelijkheid is hij zelfs toegenomen. Sinds 1990 is de hoeveelheid op Schiphol getankte vliegtuigkerosine bijna verdrievoudigd. Het is nu haast evenveel als wat heel Nederland aan benzine tankt. In de statistieken vind je die toename van kerosine niet terug, want uitstoot van schepen en vliegtuigen telt niet mee. Maar het klimaat trekt zich niets aan van boekhoudtrucs.

Ook bij de duurzame energie zitten er addertjes onder het gras. Van ons energieverbruik heet 7 procent nu hernieuwbaar. Deels is dat wind en zon, maar een groeiend deel komt uit het verbranden van biomassa, dus hout, plantenresten en afval. De uitstoot daarvan is officieel nul. De gedachte daarachter is dat bomen en planten weer aangroeien en daarbij de uitgestoten CO₂ weer vastleggen. Daarom wordt biomassa gestimuleerd met miljarden aan subsidie. Als het afval betreft dat anders toch verbrand wordt is dat prima. Maar alle snoeihout, afgemaaid gras en afgewerkt frituurvet van Nederland wordt al verbrand voor warmte en elektriciteit, er blijft geen takje over.

 

Er worden hele bossen omgezaagd

De biomassacentrales die nu gebouwd worden gaan hun hout importeren uit Amerika en Oost-Europa, we worden een van de grootste importeurs van houtpellets ter wereld. Voorstanders zeggen dat dit aanjagen van de vraag naar hout zorgt voor herbebossing en goed bosbeheer. Getuigen ter plekke vertellen een ander verhaal: er worden hele bossen omgezaagd en versnipperd. Ook in ons land wordt de kap van bomen aangejaagd door de hoge prijzen voor biomassa. Misschien groeien daar weer nieuwe bomen voor, maar in de kritieke periode tot 2050 hebben we daar weinig aan, daarvoor groeit een boom te langzaam. In Amerika en Oost-Europa, waar onze houtpellets vandaan komen, is het nog erger; er zijn duurzaamheidsregels voor geïmporteerd hout, maar controle en handhaving zijn moeilijk. En als het grote geld lokt, lapt men de regels aan zijn laars. Voorlopig maakt houtstook het klimaatprobleem alleen maar erger; hout in elektriciteitscentrales produceert anderhalf keer zoveel CO₂als kolen en drie keer zoveel als gas. Daarmee wordt het gunstige effect van windmolens en zonnepanelen voor een flink deel teniet gedaan.

Greta heeft dus gelijk: wij hebben het de laatste 30 jaar alleen maar erger laten worden. Laten we ons daarbij niet verschuilen achter de politici, want die hebben wij zelf gekozen. Gelukkig mag u woensdag weer kiezen. Overweeg eens of de partij van uw keuze echt iets wil doen aan het klimaat. Dat is nog beter dan demonstreren.

 

Martijn Katan is biochemicus en emeritus hoogleraar voedingsleer aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Voor bronnen en cijfers zie mkatan.nl.

 

Bron     : NRC  www.nrc.nl/nieuws/2019/03/15/greta-heeft-gelijk

Datum : 15-03-2019

Auteur : Martijn Katan